back to programs «ԱԲ սերունդ»-ը բազմաշերտ ու համապարփակ կրթական ծրագիր է, որը FAST-ը մշակել է ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության և ոլորտային կառույցների հետ համագործակցությամբ։
Ծրագրի նպատակն է ստեղծել արհեստական բանականության (ԱԲ) ոլորտում հետազոտողի և նորարարի ողջ կրթական ուղին՝ սկսած դպրոցական մակարդակից։
Check out the Generation AI initiative description and Generation AI One Pager in English and see this comprehensive document for a full understanding.
Ինչո՞ւ ԱԲ
Ոչ բարենպաստ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը և բնական ռեսուրսների սակավությունն անհնար են դարձնում Հայաստանի վերընթացն ավանդական տնտեսական միջոցների կիրառման պայմաններում: Տարբեր ուղղություններով ռեսուրսների փոքր մասնաբաժիններ ներդնելու փոխարեն՝ երկիրը պետք է միջոցներ ուղղի իր մրցակցային առավելությունն ու տնտեսական աճն ապահովող թիրախային ոլորտներին։
Արհեստական բանականությունը զարգացման և տեխնոլոգիական ու տնտեսական վերընթացի նոր հնարավորություններ է բացում աշխարհի համար։
Ըստ հեղինակավոր ՄքՔինզի գլոբալ ինստիտուտի՝ մինչև 2030-ը կազմակերպությունների շուրջ 70%-ը կսկսեն կիրառել ԱԲ տեխնոլոգիաներ՝ ապահովելով 13 տրլն ԱՄՆ դոլարին համարժեք հնարավոր տնտեսական լրացուցիչ արդյունք և բարձրացնելով համաշխարհային ՀՆԱ-ն տարեկան 1,2 %-ով։ Ըստ Համաշխարհային տնտեսական ֆորումի 2023 թվականի հաշվետվության էլ՝ առաջիկա հնգամյակում ԱԲ-ի և մեքենայական ուսուցման մասնագետների պահանջարկն աշխարհում կաճի 40%-ով կամ 1 միլիոն աշխատատեղով՝ խթանելով ողջ արդյունաբերության վերափոխումը։
Հիմնվելով գիտատեխնոլոգիական դաշտում ավանդաբար ունեցած մեծ մասնագիտական ներուժի վրա՝ Հայաստանը կարող է նորարարության ոլորտում առաջատար ու կարևոր դիրք գրավել աշխարհում։
Մասնագիտական ներուժի գնահատման հարցում կարևոր հիմք է խորհրդային շրջանի հարուստ փորձը։ Լինելով խորհրդային համակարգչային համակարգերի նախագծման առաջատարներից մեկը և ունենալով 130 գիտական ինստիտուտներում ներգրավված 22,000 հետազոտող՝ ակտիվ գիտահետազոտողների թվով Հայաստանը երկրորդն էր խորհրդային հանրապետությունների թվում (զիջելով միայն Ռուսաստանին), և ունի խոշոր տեխնոլոգիական կենտրոն լինելու փորձն ու կարողությունը։
Այսօր էլ համաշխարհային մակարդակում ունենք համեմատական առավելություն ՏՀՏ և բնական գիտությունների, մաթեմատիկայի ու վիճակագրության (ԲԳՄՎ) ոլորտներում. 1000 մարդու հաշվով ՏՀՏ ոլորտում շրջանավարտների թիվը Հայաստանում 0.38 է, ինչը գերազանցում է համաշխարհային միջին ցուցանիշը՝ 0.32, իսկ ԲԳՄՎ ոլորտում Հայաստանի 0.6 ցուցանիշի դիմաց համաշխարհային միջինը 0.36 է։
Այդուհանդերձ, կրթական շարունակականության և էկոհամակարգի բացակայության պատճառով մեր երկիրն ունի ԱԲ և հարակից ոլորտների մասնագետների զգալի պակաս՝ անհնարին դարձնելով համաշխարհային շուկայում երկրի մրցունակության ապահովումը։
Հիմնական խոչընդոտներ
Հանրակրթության մակարդակում մաթեմատիկայի և համակարգչային գիտության հիմնային կրթության ոչ արդյունավետությունը, որի արդյունքում էլ աշակերտների մոտ մեկ քառորդը ձախողում է մաթեմատիկայի պետական ավարտական քննությունը։
Ըստ ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության տվյալների՝ միայն 5 բուհ է դիմորդներին առաջարկում ԱԲ-ին առնչվող աստիճաններ (ԱԲ ծրագրերի մասնաբաժինը ծրագրերի ընդհանուր քանակում կազմում է միայն 0,84%, իսկ ԱԲ ոլորտին հարակից ծրագրերի մասնաբաժինը (ներառյալ մաթեմատիկա և համակարգչային գիտություն` մոտ 9%):
Հայաստանը չունի ԱԲ-ի ոլորտում դոկտորական ծրագիր. փոխարենը, ԱԲ-ի դոկտորական աստիճաններ են ձեռք բերվում հարակից ոլորտների ծրագրերի միջոցով:
Գիտական հրապարակումների ցուցանիշը շատ ցածր է․ 1996-2021 թվականներին ԱԲ-ի մասին եղել է ընդամենը 76 հրապարակում (ՀՀ-ն այս ցուցանիշով 195 երկրների թվում 116-րդն է):
Զարգացող ՏՏ ոլորտի համատեքստում սովորողների մեծ մասը կա՛մ չի դիմում բուհ, կա՛մ էլ թերարժևորում է հետագա կրթությունը՝ գերադասելով մասնագիտական ուղին շարունակել ՏՏ կազմակերպություններում։
Ինչ ենք մենք առաջարկում
Հայաստանում ԱԲ-ի և հարակից ոլորտներում մասնագետների պակասը լրացնելու, կրթության շարունակականության ապահովման և էկոհամակարգի կայացման համար FAST-ը նպատակ ունի փուլ առ փուլ ներդնելու «ԱԲ սերունդ» ծրագիրը կրթության բոլոր մակարդակներում։
Ծրագրով նախատեսված են հետևյալ ենթածրագրերը՝
Դպրոցական ծրագիր - Սկսվում է ավագ դպրոցից, իսկ միջին դպրոցի համար նախատեսված են նախաձեռնություններ մաթեմատիկայի և մասնագիտական կողմնորոշման ուղղությամբ
Բակալավրիատի ծրագիր - Մասնագիտացումների խորացումն ու բազմազանությունն ապահովելու նպատակով նախատեսված են ընթացիկ կրթակարգերի վերանայում և նոր դասընթացների մշակում մի շարք համալսարաններում
Մագիստրոսական ծրագիր- Նախատեսվում է ընթացիկ կրթակարգի վերանայում, կրկնակի դիպլոմով ծրագրերի մշակում, կենտրոնացում հետազոտական նախագծերի վրա, տեղական և միջազգային հետազոտական ծրագրերում որպես կրտսեր հետազոտողներ ներգրավվելու հնարավորությունների ստեղծում
Դոկտորական ծրագիր - Նոր ծրագրերի մշակում, հետազոտության և զարգացման (R&D) հնարավորությունների ստեղծում:
ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության, ոլորտի կառույցների հետ համագործակցությամբ մշակված «ԱԲ սերունդ»-ի ներդրումը հանրակրթական համակարգում կապահովի ԱԲ կրթության տարածումը և հետագա շարունակականությունը, ինչպես նաև հիմք կդառնա կրթական համակարգային փոփոխությունների և արդիականացման համար։ Ծրագիրը ծառայում է նաև որպես պետական-մասնավոր հատվածի ամուր համագործակցության մոդել և նպատակ ունի մեկ օրակարգի շուրջ համախմբելու Հայաստանի և սփյուռքի բոլոր ոլորտային կառույցներին ու մասնագետներին՝ դարձնելով այն իրապես ազգային։
Ծրագրի առաջին՝ «ԱԲ սերունդ» դպրոցական ծրագրի փորձարարական փուլն արդեն մեկնարկել է։
Հարցերի դեպքում կարող եք դիմել FAST հիմնադրամի Կրթական ծրագրերի բաժին՝ գրելով նամակ [email protected] էլ․փոստի հասցեին կամ զանգահարելով +374 43 75 57 54 հեռախոսահամարով։
